GS Jack Steinberger nay đã 92 tuổi nhưng vui vẻ trở lại Việt Nam, mặc dầu lòng vẫn còn nặng trĩu về cuộc chiến tranh trước đây
Khoảng 180 nhà khoa học tham gia Ngày 28-7, gần 100 nhà khoa học trên thế giới đã đến Việt Nam để tham dự cuộc Gặp gỡ Việt Nam lần IX. Gross là nhà bác học người Mỹ gốc Israel, được tặng giải thưởng Nobel Vật lý năm 2004, cũng đã gửi thư cho GS Trần Thanh Vân như sau: “Tôi rất vui được dự Ban Cố vấn quốc tế của hội nghị và hy vọng có thể đến dự, đặc biệt là vì tôi chưa lần nào tới Việt Nam”.
Klaus von Klitzing sinh năm 1943 tại Đức, đỗ tấn sĩ năm 29 tuổi, tham dự nghiên cứu ở Anh - Pháp rồi trở thành giáo sư tại Đại học Kỹ thuật Munchen năm 37 tuổi. Số nhà vật lý châu Á đến dự cũng ngày một đông hơn, từ các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore, Ấn Độ, Bangladesh, Indonesia, Thái Lan.
Muốn tới Việt Nam, đầu tiên, các nhà vật lý Mỹ phải bay sang Paris (Pháp) hay Bangkok (Thái Lan) rồi đến đại sứ quán nước ta làm thị thực nhập cảnh. David J. Năm 1973, ông làm việc tại Đại học Princeton (Mỹ) và đã phát hiện hiện tượng tiệm cận tự do trong tương tác mạnh.
H. Weinberg (Mỹ) và A. Đây quả là thời cơ vàng để các nhà vật lý hạt, vật lý thiên văn và vũ trụ học nước ta xúc tiếp với các nhà bác học bậc thầy và những đồng nghiệp tài ba trên thế giới. Có thể nói đó là một cuộc gặp gỡ về khoa học lớn, theo đúng chuẩn quốc tế, lần đầu tiên được tổ chức thành công ở nước ta.
Chưa một cuộc hội nghị khoa học quốc tế nào tổ chức tại châu Á mời được nhiều nhà khoa học đoạt giải thưởng Nobel như thế.
Kết quả đưa ra được một bằng cớ mới cho lý thuyết Big Bang, nghĩa là lý thuyết cho rằng vũ trụ được khởi đầu cách đây gần 13,7 tỉ năm bằng một… vụ nổ lớn! David J. Về vật lý hạt, có những nội dung thời sự như: Sự sinh ra và các thuộc tính của hạt Higgs, kiêng kị một vật lý học mới, Hiện tượng luận và vật lý học vượt qua mô hình chuẩn, Sự sinh ra và thuộc tính của các hạt quark nặng, Nghiên cứu về tương tác yếu và sắc động lực học lượng tử, Kết quả mới nhất về cụt ion nặng, Vật lý neutrino trong phòng thí nghiệm.
Tôi vui lòng nhận lời. Bởi vậy, nội dung cuộc Gặp gỡ Việt Nam lần IX không phải là những gì quá xa lạ, viển vông đối với giới khoa học Việt Nam. Nước ta chưa mở đại sứ quán tại Washington DC. Ngoài ra, có 2 nhà bác học đoạt giải thưởng Nobel Vật lý khác cũng tới Quy Nhơn lần này là Sheldon Lee Glashow và Klaus von Klitzing.
Salam (Pakistan) hợp nhất được tương tác điện từ với tương tác yếu thành tương tác điện - yếu, tạo nên bước tiến đột phá trong vật lý hạt cơ bản. Tên ông được đặt cho một hằng số vật lý mới do ông khám phá là Hằng số von Klitzing. Sinh năm 1945 tại Florida (Mỹ), George Smoot đỗ cử nhân kép về toán học và vật lý tại Học viện Công nghệ Massachusetts năm 21 tuổi, bảo vệ luận án tấn sĩ năm 25 tuổi, hiện là GS vật lý thiên văn và vũ trụ học của Đại học Berkeley ở bang California (Mỹ).
Về vật lý thiên văn và vũ trụ học, đề cập các nội dung: Tia vũ trụ - các thí nghiệm mặt đất và vệ tinh, Thiên văn chương tia gamma, Vật chất tối và năng lượng tối, Vũ trụ lọt lòng, Bức xạ nền vũ trụ. Bên cạnh các nhà bác học lỗi lạc nói trên, mấy trăm nhà vật lý của nhiều nhà nước cũng đã và đang ghi tên đến Quy Nhơn.
Công trình được hoàn thành nhờ dùng vệ tinh COBE (Cosmic Background Explorer: Người dò la bức xạ nền vũ trụ). Rồi khi trở về, ông liền gửi một bức điện đến Tổng thống Mỹ Bill Clinton yêu cầu bỏ lệnh cấm vận phi lý kéo dài bởi Việt Nam đang chìa bàn tay thân ái với bất cứ nước nào coi trọng độc lập, chủ quyền của Việt Nam, kể cả Mỹ. Theo GS Trần Thanh Vân, cuộc Gặp gỡ Việt Nam lần IX có sự dự của khoảng 180 nhà khoa học đến từ 29 nhà nước.
Mather. Tại Gặp gỡ Việt Nam lần này, sẽ khánh thành trọng tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành nhằm xúc tiến hiệp tác khoa học, phát triển giáo dục và nâng cao tri thức khoa học ở Việt Nam.
Gross sinh năm 1941 ở Israel, đỗ thạc sĩ tại Đại học Hebrew Jerusalem năm 21 tuổi, bảo vệ luận án tiến sĩ vật lý tại Đại học Berkeley ở bang California năm 25 tuổi. Tôi đánh giá rất cao những gì anh đã làm cho lĩnh vực vật lý của chúng ta và những gì anh đang làm để xây dựng ngành vật lý ở giang sơn anh”. Nhịp vàng Cách đây chưa lâu, vào tháng 7, rồi tháng 12-2012, các cuộc Gặp gỡ Việt Nam lần VII và VIII liên tiếp diễn ra tại TP Quy Nhơn.
Tuy nhiên, những cuộc gặp gỡ ấy chỉ là khúc dạo đầu, tập tành cho các nhà vật lý từ Âu, Mỹ bóng gió thông đạt “đường đi lối về” tới Quy Nhơn, một tỉnh thành có phần lạ lẫm đối với họ. Ngay từ cuối năm 2012, ông đã gửi đến GS Trần Thanh Vân những dòng thư: “Tôi rất vinh diệu được là thành viên Ban Cố vấn quốc tế của hội nghị và sẽ vậy đóng góp hết khả năng của mình”.
Hàng trăm nhà vật lý nước ngoài, đông nhất là Mỹ và Pháp, đã có mặt. Ánh. Khám phá của ông có ý nghĩa rất quan trọng trong lý thuyết tương tác mạnh. Ông được tặng giải thưởng Nobel Vật lý năm 1979 vì đã cùng S. Điều đó có nghĩa là khi các quark càng ở gần nhau hơn thì tương tác mạnh giữa chúng càng trở thành nhỏ hơn khiến chúng có thể hành xử như những hạt tự do.
Ông được tặng giải thưởng Nobel Vật lý cùng với John C. Đáp lại lời mời dự cuộc Gặp gỡ Việt Nam lần IX, từ ngày 29-7 đến 17-8, mới đây, trong bức thư gửi GS Trần Thanh Vân, GS Jack Steinberger, nhà bác học người Mỹ gốc Đức, đoạt giải thưởng Nobel Vật lý năm 1988, viết: “Cảm ơn anh về lời mời.
Ông được tặng giải thưởng Nobel Vật lý năm 1985 do khám phá hiệu ứng Hall lượng tử. Việt Nam đang xây dựng Trung tâm Vũ trụ nhà nước tại Hà Nội với diện tích 9 ha, gồm nhiều khu chức năng như: trọng điểm Điều khiển công nghệ vũ trụ; trọng điểm Lắp ráp, tích hợp và thử nghiệm vệ tinh nhỏ. Một nhà bác học Mỹ khác là George Smoot, đoạt giải thưởng Nobel Vật lý năm 2006, cũng có mặt tại cuộc Gặp gỡ Việt Nam lần IX.
Điều mà GS Trần Thanh Vân mong đợi nhất chính là cuộc Gặp gỡ Việt Nam lần IX với một loạt hội nghị có quy mô lớn nhất từ trước tới nay như: Hội nghị về Vũ trụ học và Kỷ nguyên Planck, hội nghị về Lực hấp dẫn và thuyết tương đối rộng, hội nghị về Vật lý nano: Từ cơ bản đến áp dụng, hội nghị Cửa sổ nhìn ra vũ trụ.
Sự có mặt của những nhà bác học đỉnh cao như ông tại TP Quy Nhơn cho thấy nội dung cuộc gặp “đụng chạm” đến những vấn đề vật lý mới mẻ nhất và là nơi tụ hợp những trí tuệ lớn bên cạnh các nhà nghiên cứu trẻ đang sung sức, hăng say. Ảnh: HỒNG ÁNH 20 năm sau, mối quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ đã thay đổi.
Nhiêu khê đến vậy nhưng GS Jack Steinberger cùng nhiều nhà vật lý Mỹ khác vẫn cứ tới Hà Nội. GS Trần Thanh Vân, người chủ trì cuộc gặp gỡ, cùng vợ là GS Lê Kim Ngọc trực tiếp đón các nhà khoa học. GS Trần Thanh Vân (trái) đón tiếp một nhà khoa học đến tham dự cuộc Gặp gỡ Việt Nam lần IX.
Những ngôi sao vật lý Tác giả bài báo này vẫn còn nhớ như in những kỷ niệm ấm lòng khi được mời tham gia cuộc Gặp gỡ Việt Nam lần I tại chiêu đãi sở Bộ Quốc phòng ở phố Phạm Ngũ Lão, TP Hà Nội vào tháng 12-1993. Lúc bấy giờ, nhà cầm quyền Mỹ vẫn còn cấm vận Việt Nam. Sheldon Lee Glashow sinh năm 1936 tại New York, người Mỹ gốc Do Thái, đỗ cử nhân năm 18 tuổi, tiến sĩ năm 23 tuổi, trở thành giáo sư Đại học Harvard năm 30 tuổi.
Khám phá ấy khiến việc đo lường lỗ đen và bức xạ nền vũ trụ trở nên khả thi và chuẩn xác hơn nhiều.
